De Roos van Leary

Inzicht in Interpersoonlijke Gedragingen

1. Wat is de Roos van Leary?
2. De Vier Hoofdkwadranten van de Roos
   1. Boven-Samen
   2. Boven-Tegen
   3. Onder-Tegen
   4. Onder-Samen
3. Effectieve Interpersoonlijke Gedragingen
   1. Boven-Samen: Leiderschap en Steun
   2. Onder-Samen: Volgzaamheid en Samenwerking
4. Ineffectieve Interpersoonlijke Gedragingen
   1. Boven-Tegen: Dominantie en Agressie
   2. Onder-Tegen: Teruggetrokkenheid en Passiviteit
5. Overeenkomst met de Big Five test, MBTI en DISC
6. Toepassing en conclusie

1. Wat is de Roos van Leary?

De Roos van Leary, ontwikkeld door Timothy Leary in de jaren 1950, is een model dat helpt om interpersoonlijke relaties en gedragingen te begrijpen en te analyseren. Het model biedt inzicht in hoe mensen op elkaar reageren en hoe bepaalde gedragingen specifieke reacties uitlokken. Door deze dynamieken te begrijpen, kunnen individuen en teams effectiever communiceren en samenwerken.

De Roos van Leary is een cirkelvormig diagram dat interpersoonlijke gedragingen op twee assen plaatst: Dominantie (Boven) versus Onderwerping (Onder) en Samenwerking (Samen) versus Tegenwerking (Tegen). Hierdoor ontstaan vier kwadranten die elk een specifieke interactiestijl representeren. Dit model helpt bij het identificeren en begrijpen van gedragingen en de reacties die ze oproepen in anderen.

De Roos van Leary kan worden toegepast in verschillende contexten, zoals teamcoaching, leiderschapstraining en conflictresolutie. Door bewust te zijn van je eigen gedrag en dat van anderen, kun je effectiever reageren en een positievere dynamiek creëren.

2. De Vier Hoofdkwadranten van de Roos

De Roos van Leary laat vooral ook zien hoe bepaald gedrag bepaald ander gedrag oproept. Hieronder worden daarom naast de belangrijkste gedragingen uit de Roos van Leary ook de uitgelokte reacties weergegeven.

2.1 Boven-Samen

Gedragingen in dit kwadrant worden gekenmerkt door leiderschap, steun en positieve invloed. Mensen die dit gedrag vertonen, nemen vaak het initiatief en ondersteunen anderen in hun taken.

Uitgelokte Reactie: Onder-Samen Gedrag (volgzaamheid en samenwerking).

2.2 Boven-Tegen

Gedragingen in dit kwadrant zijn dominant en agressief. Individuen in deze categorie proberen anderen te beheersen en kunnen vijandig overkomen.

Uitgelokte Reactie: Onder-Tegen Gedrag (teruggetrokkenheid en passiviteit) of Tegen-Tegen Gedrag (conflict en verzet).

2.3 Onder-Tegen

Gedragingen hier zijn vaak passief en teruggetrokken. Mensen in dit kwadrant vertonen vaak weerstand of vermijden interactie.

Uitgelokte Reactie: Boven-Tegen Gedrag (dominantie en agressie) of Boven-Samen Gedrag (ondersteuning en leiderschap).

2.4 Onder-Samen

Gedragingen in dit kwadrant zijn volgzaam en coöperatief. Mensen tonen bereidheid om samen te werken en passen zich aan aan anderen.

Uitgelokte Reactie: Boven-Samen Gedrag (leiderschap en steun) of Boven-Tegen Gedrag (dominantie en controle).

3. Effectieve Interpersoonlijke Gedragingen

3.1 Boven-Samen: Leiderschap en Steun

• Voorbeeld 1: Constructieve Feedback - Een leidinggevende geeft opbouwende feedback aan een teamlid, benadrukt wat goed ging en geeft suggesties voor verbetering.
• Voorbeeld 2: Mentoring - Een ervaren medewerker begeleidt een nieuwe collega, biedt advies en ondersteuning om hen te helpen groeien in hun rol.

3.2 Onder-Samen: Volgzaamheid en Samenwerking

• Voorbeeld 1: Actief Luisteren - Een teamlid luistert aandachtig naar de ideeën van anderen en bouwt voort op deze ideeën om een gezamenlijk doel te bereiken.
• Voorbeeld 2: Hulpvaardigheid - Een medewerker biedt spontaan hulp aan een collega die het druk heeft, zonder te wachten op een verzoek.

4. Ineffectieve Interpersoonlijke Gedragingen

4.1 Boven-Tegen: Dominantie en Agressie

• Voorbeeld 1: Commanderen - Een manager geeft harde bevelen zonder rekening te houden met de input van het team, wat kan leiden tot weerstand en demotivatie.
• Voorbeeld 2: Kritiek in het Openbaar - Een leidinggevende bekritiseert een medewerker publiekelijk, wat vernederend kan overkomen en een negatieve werksfeer creëert.

4.2 Onder-Tegen: Teruggetrokkenheid en Passiviteit

• Voorbeeld 1: Vermijden van Verantwoordelijkheid - Een medewerker ontwijkt taken en verantwoordelijkheden, wat de werklast voor anderen verhoogt en frictie kan veroorzaken.
• Voorbeeld 2: Stilzwijgen bij Problemen - Een teamlid spreekt zich niet uit over problemen of zorgen, wat kan leiden tot onopgeloste issues en groeiende spanningen binnen het team.

5. Overeenkomst met de Big Five test, MBTI en DISC

De Roos van Leary, de Big Five persoonlijkheidstest, de MBTI (Myers-Briggs Type Indicator) en het DISC-model zijn allemaal instrumenten die worden gebruikt om inzicht te krijgen in persoonlijkheid en interpersoonlijke dynamieken. Hoewel ze verschillende benaderingen en theoretische achtergronden hebben, delen ze enkele belangrijke overeenkomsten:

5.1. Inzicht in Persoonlijkheid en Gedrag

Alle vier de modellen hebben tot doel inzicht te geven in persoonlijkheid en gedrag. Ze helpen individuen om hun eigen gedragsstijlen te begrijpen en hoe deze interageren met die van anderen. Dit bevordert zelfbewustzijn en kan leiden tot effectievere communicatie en samenwerking.

• Roos van Leary: Richt zich specifiek op interpersoonlijk gedrag en hoe dit wederzijds gedrag beïnvloedt.
• Big Five: Meet vijf brede dimensies van persoonlijkheid (extraversie, vriendelijkheid, zorgvuldigheid, emotionele stabiliteit en openheid voor ervaringen).
• MBTI: Classificeert individuen op basis van vier dichotomieën (introversie/extraversie, waarneming/intuïtie, denken/voelen, oordelen/waarnemen).
• DISC: Categoriseert gedrag in vier stijlen (Dominantie, Invloed, Stabiliteit en Consciëntieusheid).

5.2. Toepassing in Verschillende Contexten

Deze modellen worden vaak gebruikt in verschillende contexten zoals persoonlijke ontwikkeling, teamdynamiek, leiderschapstraining en conflictmanagement. Ze bieden handvatten voor het verbeteren van interpersoonlijke relaties en het optimaliseren van teamwerk.

• Roos van Leary: Wordt vaak gebruikt in teamcoaching en therapie om interactiepatronen te verbeteren.
• Big Five: Toegepast in psychologisch onderzoek, personeelsselectie en loopbaanbegeleiding.
• MBTI: Veel gebruikt in loopbaanontwikkeling, teamopbouw en persoonlijke groei.
• DISC: Gebruikt in zakelijke settings voor teamontwikkeling, leiderschapstraining en werving.

5.3. Classificatie van Gedrag

Elk model classificeert gedrag op een systematische manier, waardoor het mogelijk is om gedragingen te analyseren en te begrijpen.

• Roos van Leary: Classificeert gedrag op de assen Dominantie vs. Onderwerping en Samenwerking vs. Tegenwerking.
• Big Five: Classificeert persoonlijkheid op basis van vijf dimensies.
• MBTI: Classificeert persoonlijkheidstypes door combinaties van de vier dichotomieën.
• DISC: Classificeert gedrag in vier stijlen die gericht zijn op interactiepatronen en werkstijlen.

5.4. Focus op Interactie en Communicatie

Deze modellen benadrukken het belang van interactie en communicatie tussen individuen. Ze bieden inzichten die helpen bij het begrijpen van en omgaan met verschillende communicatiestijlen.

• Roos van Leary: Specifiek gericht op hoe gedrag van de een het gedrag van de ander beïnvloedt.
• Big Five: Hoewel meer gericht op individuele kenmerken, biedt het inzicht in hoe deze kenmerken interpersoonlijke relaties beïnvloeden.
• MBTI: Bekijkt hoe verschillende persoonlijkheidstypes met elkaar communiceren en samenwerken.
• DISC: Richt zich op het begrijpen en aanpassen van communicatiestijlen voor effectievere interactie.

5.5. Persoonlijke en Professionele Groei

Deze modellen ondersteunen persoonlijke en professionele groei door individuen te helpen zichzelf en anderen beter te begrijpen.

• Roos van Leary: Helpt bij het verbeteren van interpersoonlijke relaties en het ontwikkelen van effectievere communicatiestijlen.
• Big Five: Biedt inzicht in persoonlijke sterktes en zwaktes en hoe deze kunnen worden benut of verbeterd.
• MBTI: Helpt bij het identificeren van persoonlijke voorkeuren en hoe deze invloed hebben op werk en relaties.
• DISC: Stimuleert persoonlijke ontwikkeling door inzicht te geven in gedragsstijlen en hoe deze kunnen worden geoptimaliseerd voor betere prestaties.

5.6. Overeenkomstige assen

De assen van de Roos van Leary, namelijk Dominantie vs. Onderwerping en Samenwerking vs. Tegenwerking, kunnen worden vergeleken met concepten uit deze andere persoonlijkheidsmodellen, hoewel ze niet altijd exact overeenkomen. Hier zijn enkele vergelijkingen:

5.6.1. Big Five Persoonlijkheidstest

De Big Five persoonlijkheidstest (ook bekend als het OCEAN-model) bevat vijf dimensies, waarvan enkele parallellen vertonen met de assen van de Roos van Leary:

• Extraversie (Big Five) vs. Dominantie (Roos van Leary): De dimensie extraversie in de Big Five omvat aspecten zoals assertiviteit, sociabiliteit en energie, die enigszins overlappen met de Dominantie-as van de Roos van Leary. Mensen die hoog scoren op extraversie zijn vaak assertief en nemen het voortouw, vergelijkbaar met de bovenpositie in de Roos van Leary.
• Agreeableness (Big Five) vs. Samenwerking (Roos van Leary): De dimensie agreeableness (vriendelijkheid) in de Big Five omvat eigenschappen zoals medeleven, altruïsme en samenwerking, die overeenkomen met de Samenwerking-as van de Roos van Leary. Mensen die hoog scoren op agreeableness neigen naar samenwerkend en ondersteunend gedrag.

5.6.2. Myers-Briggs Type Indicator (MBTI)

De MBTI meet persoonlijkheid aan de hand van vier dichotomieën. Sommige hiervan kunnen worden gerelateerd aan de assen van de Roos van Leary:

• Extraversion vs. Introversion (MB TI) vs. Dominantie vs. Onderwerping (Roos van Leary): Extraversion bij de MBTI omvat assertiviteit en energie in sociale interacties, wat lijkt op de Dominantie-as van de Roos van Leary. Introversion kan worden vergeleken met meer onderwerpend gedrag.
• Thinking vs. Feeling (MBTI) vs. Samenwerking vs. Tegenwerking (Roos van Leary): Thinking-types in de MBTI richten zich vaak op logica en objectiviteit, wat soms kan leiden tot tegenwerkend gedrag. Feeling-types daarentegen hechten waarde aan harmonie en empathie, wat meer overeenkomt met samenwerkend gedrag.

5.6.3. DISC Model

Het DISC-model categoriseert gedrag in vier stijlen: Dominantie, Invloed, Stabiliteit en Consciëntieusheid. Twee van deze stijlen komen overeen met de assen van de Roos van Leary:

• Dominantie (DISC) vs. Dominantie (Roos van Leary): De Dominantie-stijl in het DISC-model vertoont sterke overeenkomsten met de Dominantie-as van de Roos van Leary. Mensen met een dominante stijl zijn assertief, doelgericht en nemen vaak de leiding.
• Stabiliteit (DISC) vs. Samenwerking (Roos van Leary): De Stabiliteit-stijl in het DISC-model, die draait om samenwerking, betrouwbaarheid en geduld, komt overeen met de Samenwerking-as van de Roos van Leary.

5.6.4. Overkoepelende overeenkomst

Hoewel de modellen verschillende terminologie en kaders gebruiken, zijn er duidelijke overeenkomsten in hoe ze aspecten van dominantie/assertiviteit en samenwerking/interpersoonlijke harmonie conceptualiseren. Elk model biedt unieke inzichten, maar de centrale thema's van hoe individuen interacteren, leiden en samenwerken blijven consistent:

• Dominantie/assertiviteit wordt in alle modellen erkend als een belangrijke dimensie van interpersoonlijk gedrag.
• Samenwerking/interpersoonlijke harmonie is een andere gemeenschappelijke dimensie, zij het met variaties in terminologie en specifieke focus.

6. Toepassing en conclusie

Hoewel de Roos van Leary, de Big Five, de MBTI en het DISC-model verschillende methodologieën en theoretische achtergronden hebben, delen ze de gemeenschappelijke doelen van het bevorderen van zelfbewustzijn, het verbeteren van interpersoonlijke relaties en het ondersteunen van persoonlijke en professionele ontwikkeling.

De assen van de Roos van Leary hebben duidelijke parallellen met de dimensies in de Big Five, MBTI en DISC-modellen. Door gedrag en persoonlijkheid systematisch te classificeren en analyseren, bieden ze waardevolle inzichten die kunnen bijdragen aan effectievere communicatie, samenwerking en groei in diverse contexten.