Meten van persoonlijkheid

Om iemands persoonlijkheid te bepalen, zul je deze moeten meten. Vroeger gebruikt men zogenaamde projectieve tests om te achterhalen hoe iemand in elkaar zat. Projectieve tests bevatten plaatjes of inktvlekken die mensen moeten interpreteren. Daaruit zou een clinicus dan conclusies kunnen trekken over iemands persoonlijkheid. De Rorschach inktblot test is de bekendste van deze tests. Projectieve tests worden weinig meer gebruikt. Het probleem met deze tests is namelijk dat ze niet aan de kwaliteitseisen voldoen die aan een goede test worden gesteld.

Vragenlijsten

Tegenwoordig gebruiken psychologen vragenlijsten om iemands persoonlijkheid te meten, i.e. persoonlijkheidstests. De invuller moet over een reeks uitspraken aangeven in hoeverre hij/zij het met elke uitspraak eens is. Om betrouwbare uitspraken te kunnen doen over iemands persoonlijkheid, moet een persoonlijkheidstest voldoen aan een aantal kwaliteitscriteria. Een test moet:

• Een goede betrouwbaarheid hebben. Betrouwbaarheid wil zeggen de mate waarin een test, bij herhaaldelijke afname bij dezelfde persoon, tot dezelfde uitkomsten leidt;
• Een goede begripsvaliditeit hebben. Begripsvaliditeit betreft de mate waarin een test ook daadwerkelijk het beoogde construct (in dit geval persoonlijkheid) meet en niet iets anders;
• Een goede predictieve validiteit hebben. Predictieve validiteit betreft de mate waarin een test in staat is bepaald gedrag te voorspellen;
• Zodanig zijn onderzocht dat er normscores beschikbaar zijn. Normscores zijn testscores die aangeven hoe de testscores in de populatie verdeeld zijn en die je als uitgangspunt neemt voor het interpreteren van een individuele testscore.

In Nederland bestaat een commissie, de COTAN, die vragenlijsten beoordeelt op hun kwaliteit. De COTAN maakt onderdeel uit van de beroepsvereniging van psychologen (het NIP). Niet elke vragenlijst echter wordt door de COTAN beoordeeld. De COTAN heeft een strikt stelsel van eisen die niet voor alle soorten gebruik geldig zijn. Vooral voor het beoordelen van automatisch gegenereerde rapporten ontbreekt bijvoorbeeld een beoordelingskader. Dit terwijl de uitslag natuurlijk veel belangrijker is dan de vragenlijst zelf. Sommige testleveranciers hebben daarom liever geen COTAN oordeel, dan een onterecht negatief en incompleet oordeel. Mede daardoor is er van heel veel tests die in omloop zijn niet duidelijk hoe goed ze precies zijn. Lees hier nog meer over de kwaliteit van tests op het internet.

Voor het meten van iemands persoonlijkheid wordt vaak gebruik gemaakt van een test die is gebaseerd op het Big Five model.