Sociale leertheorie

De Canadese psycholoog Albert Bandura (1925-) bedacht de sociale leertheorie. Volgens Bandura bestaat de persoonlijkheid niet alleen uit observeerbaar gedrag zoals traditionele leertheoretici beweren, maar ook uit mentale processen. Mensen denken na over zichzelf en kunnen bewuste keuzes maken. Bandura is het wel met Skinner eens dat de bekrachtiging (of beloning) van gedrag ervoor zorgt dat mensen bepaalde gedragspatronen aanleren.

Leren kan echter volgens Bandura ook op een andere manier. Mensen leren ook door naar anderen te kijken, een fenomeen dat hij observationeel leren noemt. Mensen leren door te kijken naar hoe anderen iets doen (observationeel leren), en te zien welke gevolgen die andere persoon daarvan ondervindt (observationele bekrachtiging). Ziet een kind bijvoorbeeld hoe zijn moeder een appel schilt en smikkelend opeet, dan leert het hoe je een appel moet schillen.

Observationele bekrachtiging is overigens geen noodzaak om gedrag aan te leren. Onderzoek van Bandura zelf laat bijvoorbeeld zien dat na het kijken naar een gewelddadige video, kinderen zich agressiever gedragen dan kinderen die de video niet hebben gezien. Dat werkt niet alleen zo bij kinderen, maar ook bij volwassenen. Bevind je je bijvoorbeeld in een groep en beginnen een aantal mensen te vechten, dan kan het zomaar zijn dat er meer mensen gaan rel schoppen, tot de groep één vechtende massa is.

De theorie van Bandura leert ons vooral dat goed voorbeeld, goed doet volgen. Wil je iemand iets leren, dan moet je zelf het goede voorbeeld geven. Lees verder over het Vijffactorenmodel (bekend van de Big Five persoonlijkheidstest), waarin de vijf belangrijkste clusters van persoonlijkheidseigenschappen uiteen worden gezet.